Het nieuwe vennootschapsrecht in 10 kernpunten

Op 28 februari '19 gaf de Kamer groen licht voor het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (kortweg WVV). De  wetgeving wordt eenvoudiger en flexibeler teneinde België aantrekkelijker en competitiever te maken voor ondernemingen. Het WVV is op 4 april ’19 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.

Hierna geven we een overzicht van enkele belangrijke nieuwigheden:

1. Beperking van het aantal vennootschapsvormen

De 17 bestaande vennootschapsvormen worden gereduceerd en herleid tot 4 basisvormen. De besloten vennootschap (BV) wordt de vorm bij uitstek voor kleine en middelgrote ondernemingen, terwijl de naamloze vennootschap (NV) de geprefereerde rechtsvorm wordt voor grote en beursgenoteerde ondernemingen. De CV wordt voorbehouden voor ondernemingen met coöperatieve doeleinden. Dit zijn de 3 basisvormen voor kapitaalvennootschappen. Voor een personenvennootschap zal de maatschap de basis zijn, weliswaar zonder rechtspersoonlijkheid. Volledigheidshalve merken we op dat de VOF en de commanditaire vennootschap niet afgeschaft worden, maar beschouwd zullen worden als varianten van de maatschap met rechtspersoonlijkheid. 

2. Afschaffing kapitaal (BV, CV)

Op heden is bij de oprichting van een bvba of een cvba een minimumkapitaal van € 18 550 verplicht. In het WVV wordt het begrip “kapitaal” geschrapt voor deze vennootschapsvormen en vervangen door een “toereikend aanvangsvermogen”. Dit betekent dat een oprichter voortaan zelf kan beslissen over de hoogte van het startkapitaal van de vennootschap. Daartegenover worden er natuurlijk strengere controlemechanismen ingevoerd teneinde de schuldeisers te beschermen. Zo zal bijvoorbeeld een degelijk financieel plan voortaan van cruciaal belang zijn.

Ook de formaliteiten en strenge regels die gepaard gingen met het begrip “kapitaal” verdwijnen in de BV. Wel worden er twee nieuwe uitkeringstesten voorzien, namelijk de “netto-actieftest door de aandeelhouders” en de “liquiditeitstest door het bestuur”. De eerste test houdt in dat het eigen vermogen ingevolge de uitkering niet negatief mag worden. De tweede test laat het bestuur toe na te gaan of de vennootschap, na de uitkering, nog in staat zal zijn haar schulden af te lossen.  Niet alleen de uitkering van dividenden of tantièmes worden hier bedoeld, maar ook de uitkering van een inbreng worden hier geviseerd.

Merk op, de kapitaalvereiste voor een NV wijzigt niet.

3. Inbreng van nijverheid (BV)

Naast speciën of onroerend vermogen kan u voortaan ook arbeid inbrengen in de BV in ruil voor aandelen. Deze mogelijkheid biedt de opportuniteit om enkele sleutelfiguren voor de vennootschap, die de financiële middelen niet hebben, aan zich te binden.

4. Overdraagbaarheid van aandelen (BV)

Een bvba wordt gekenmerkt door een besloten karakter. Er gelden namelijk op heden strenge regels voor de overdraagbaarheid van aandelen. Zo kunnen aandeelhouders hun aandelen slechts vrij overdragen aan een beperkte groep personen (namelijk medevennoot, echtgenoot, ascendenten en descendenten). Voor een overdracht aan derden is er steeds een akkoord nodig van de helft van de andere aandeelhouders die ten minste 75% van de aandelen bezitten. Deze strenge regeling blijft nog steeds de standaard in het WVV, maar u kan voortaan in de statuten voorzien dat de aandelen vrij overdraagbaar zijn, net zoals in een NV op heden.

5. Meervoudig stemrecht (NV, BV & CV)

Het WVV voorziet tevens een grotere vrijheid en flexibiliteit omtrent het stemrecht. Het alom gekende principe “1 aandeel = 1 stem” is niet langer van dwingende aard, maar blijft wel de standaard. Voortaan kan een vennootschap, mits een statutenwijziging door te voeren, aandelen uitgeven met meervoudig stemrecht.

In beursgenoteerde vennootschappen dient deze statutenwijziging te gebeuren met twee derde meerderheid (66%). Bovendien kan er hier enkel dubbel stemrecht toegekend worden aan de aandeelhouders die minstens 2 jaar ononderbroken hun volstortte aandelen aanhouden.  

In niet-beursgenoteerde vennootschappen kan de statutenwijziging enkel doorgevoerd worden met drie vierde meerderheid van de stemmen.

6. Bestuur (NV & BV)

Ook het bestuur van een vennootschap werd grondig herzien. Terwijl een NV op heden verplicht 3 bestuurders dient te hebben (of 2 bestuurders indien er slechts 2 aandeelhouders zijn), zal een NV onder de nieuwe wetgeving voortaan de keuze hebben tussen:

• een monistisch bestuur, zijnde de klassieke raad van bestuur zoals deze op heden gekend is;
• Een duaal bestuur, bestaande uit een directieraad en een raad van toezicht;
• De enige bestuurder, al dan niet statutair benoemd.  

Bestuurders in een NV zijn op heden ad nutum afzetbaar, met andere woorden zonder opzegvergoeding en zonder opzegtermijn. Het WVV bepaalt dat dit de norm zal blijven, maar voorziet dat er voortaan wel een ontslagbescherming voorzien kan worden. Het ontslag van een statutair benoemde enige bestuurder vereist tevens een statutenwijziging.

Maar er is meer… Indien een NV slechts één bestuurder heeft, kan er in de statuten voorzien worden dat deze over een vetorecht beschikt om zo zijn ontslag te blokkeren. Dit kan mogelijkheden bieden om de aandelen reeds over te dragen naar de volgende generatie, waarbij de pater familias nog steeds de leiding kan behouden.

In de BV blijft het de standaard om één of meerdere bestuurders (die al dan niet een college vormen) te hebben, maar ook een orgaan van dagelijks bestuur is voortaan mogelijk in de BV.

7. Bestuurdersaansprakelijkheid (NV, BV, CV, CommV & VOF)

Een bestuurder kan aansprakelijk gesteld worden voor begane fouten in de uitoefening van zijn/haar taak. In sommige gevallen kan deze aansprakelijkheid zelfs hoofdelijk zijn. Voortaan plafonneert het WVV de bestuurdersaansprakelijkheid met maximumgrenzen van € 125 000 tot € 12 000 000, afhankelijk van de omvang van de onderneming.

Deze aansprakelijkheidsbeperking is echter niet geldig voor zware fouten, voor lichte fouten die gewoonlijk voorvallen, bedrieglijk opzet…

8. Verenigingen en Stichtingen

Ook verenigingen en stichtingen dienen voortaan de spelregels van het WVV te respecteren. Het enige criterium dat hen zal onderscheiden van vennootschappen is de winstuitkering. Het is voor verenigingen en stichtingen verboden om winst uit te keren.

9. Statutaire zetelleer  

In de huidige wetgeving is het Belgisch recht van toepassing wanneer een onderneming haar werkelijke zetel in België heeft. In het nieuwe WVV wordt nu de theorie van de statutaire zetelleer gehanteerd.

10. Inwerkingtreding

Het WVV treedt in werking op 1 mei 2019. Vennootschappen die na deze datum opgericht worden, zijn onmiddellijk onderhevig aan de nieuwe spelregels.

Voor de bestaande vennootschappen wordt er een overgangsregeling voorzien. De dwingende regels zullen van kracht zijn op 1 januari 2020. De aanvullende bepalingen worden vanaf die datum slechts van toepassing voor zover ze niet worden uitgesloten door de statutaire bepalingen. De bestaande vennootschappen zullen na deze datum hun statuten in overeenstemming moeten brengen met de bepalingen van het WVV en dit ter gelegenheid van de eerstvolgende statutenwijziging. In ieder geval moeten de statuten uiterlijk op 1 januari 2024 zijn aangepast.

Rechtspersonen waarvan de rechtsvorm zal verdwijnen en die op 1 januari 2024 nog niet zijn omgezet, zullen van rechtswege worden omgezet naar een overblijvende rechtsvorm die er het dichtste tegenaan leunt.

Onze experten beantwoorden graag al uw vragen over het nieuwe vennootschapsrecht.