Nieuw samengestelde gezinnen - Deel 3: Vier tips om uw kinderen te beschermen

 Successieplanning bij nieuw samengestelde gezinnen is niet eenvoudig. Zeker wanneer er kinderen uit een vorige relatie zijn, die u maximaal wenst te beschermen. Conflicten tussen de eigen kinderen en de nieuwe partner zijn niet ondenkbaar. In deel III van onze reeks bekijken we hoe de eigen kinderen maximaal beschermd kunnen worden.

Ter opfrissing: een nieuw samengesteld gezin bestaat uit twee partners, hun kinderen uit een vorige relatie en eventuele gemeenschappelijke kinderen.

1. Vermijd het huwelijksbootje

In principe erven uw kinderen uw nalatenschap in volle eigendom. Door te huwen, zal ook uw partner erven en verkrijgt deze als langstlevende echtgenoot het vruchtgebruik op uw nalatenschap. Dit is ten nadele van uw eigen kinderen. In plaats van de volle eigendom, verkrijgen zij nog slechts de blote eigendom van uw nalatenschap.

Indien u denkt hier een mouw aan te passen door een testament op te maken waarbij u uw gehele nalatenschap legateert aan uw kinderen, dient u enkele regels in acht te nemen. Het erfrecht beschermt namelijk expliciet twee groepen mensen: uw eigen kinderen, maar ook uw echtgenoot. De wet kent hen een deel van de nalatenschap toe waaraan niet te tornen valt, zelfs niet via een testament. Het deel wordt gereserveerd of voorbehouden aan hen. We spreken dan ook van het reservataire erfdeel of de reserve. Het is dus niet mogelijk om uw echtgenoot via testament volledig te onterven in het voordeel van uw eigen kinderen.

Het voorbehouden deel voor de kinderen bedraagt in principe de helft van de nalatenschap in volle eigendom. Maar als u huwt, wordt de reserve van de kinderen beperkt tot de helft van de nalatenschap in blote eigendom.

Door te huwen, beperkt u aldus het (reservataire) erfdeel van uw kinderen. Dit is niet het geval bij feitelijk samenwonenden. Zij kunnen geen enkel recht uitoefenen op de nalatenschap van hun partner. Voor wettelijk samenwonenden geldt er een beperkt erfrecht: de langstlevende partner verkrijgt het vruchtgebruik op de gezinswoning en de inboedel. Dit is echter geen reservatair erfrecht en kan dan ook via testament volledig ontnomen worden aan de partner in het voordeel van de kinderen (zie ook tip 3 over het testament).

De langstlevende wettelijk samenwonende is een erfgenaam, maar geen reservataire erfgenaam in de nalatenschap van diens partner. De gehele nalatenschap kan desgewenst aan de eigen kinderen worden nagelaten.  

2. Reduceer de erfrechten van uw echtgenoot via de Valkeniersclausule

Misschien bent u reeds gehuwd of is het toch, om verschillende redenen, de wens van u en uw partner om (ooit) te huwen. In nieuw samengestelde gezinnen kunnen er conflicten opduiken tussen de nieuwe echtgenoot en de kinderen uit een vorige relatie. De zogenaamde Valkeniersclausule kan in deze delicate situatie een uitkomst bieden.    

De Valkeniersclausule maakt het voor nieuw samengestelde gezinnen mogelijk om de erfrechten van de langstlevende echtgenoot vrij te regelen via het huwelijkscontract. Inhoudelijk kan de overeenkomst alle kanten op. Zo is het perfect mogelijk om de erfrechten van de langstlevende echtgenoot tot welbepaalde goederen te beperken, zodat er geen opsplitsing tussen vruchtgebruik en blote eigendom ontstaat. Evengoed kunnen de echtgenoten overeenkomen om elkaar volledig te onterven. In dat geval mag de echtgenoot nog slechts voor een periode van zes maanden na het overlijden van de partner, in de gezinswoning blijven wonen.

Opmerkelijk: u hoeft niet allebei dezelfde regeling te treffen. Als u uw echtgenoot erfrechten op bepaalde goederen ontzegt, hoeft uw echtgenoot niet dezelfde regeling te voorzien met betrekking tot gelijkaardige goederen in zijn nalatenschap. Wederkerigheid is dus niet vereist.

De Valkeniersclausule geeft u veel flexibiliteit om mogelijke conflicten te vermijden tussen de nieuwe partner en uw kinderen uit een vorige relatie.